بلاکچین، تحولی در تبادلات مالی ایجاد کرد که شاید بتوان نام انقلاب بر آن گذاشت، اما این فناوری نوظهور، به‌دلیل برخورداری از ویژگی‌هایی همچون تمرکززدایی، شفافیت، تغییرناپذیری و هدایت‌پذیری خودکار، می‌تواند علاوه بر تحول در تبادلات مالی، سرآغاز تغییرات گسترده‌ای در حوزه‌ها و صنایع مختلف از جمله بازارهای مالی و امور تجاری و بازرگانی و بورس باشد و به افزایش بهره‌وری و شفافیت این حوزه کمک کند.
صنعت مالی از صنایع پیشرو در به‌کارگیری بلاکچین بوده و توانسته اثر تحول‌آفرین این فناوری نوپا را در خلق جریان‌های درآمدی تازه، بهبود کارایی فرایندها، ارتقای تجربه کاربران نهایی و کاهش ریسک در عملیات تجاری شناسایی کند.
شبکه‌های بلاکچینی از جمله اتریوم می‌توانند در خدمات مالی و بانکداری به تشکیل شبکه‌های تجاری بازتر، فراگیرتر و امن‌تر کمک کنند، به خلق مدل‌های عملیاتی نوینی بینجامند، هزینه‌ها را کاهش دهند، بهره‌وری فرایندها را ارتقا ببخشند و توسعه محصولات و خدمات نوین را امکان‌پذیر کنند.
مزیت‌های بلاکچین برای بازارهای مالی و بورس
بر بستر بلاکچین می‌توان دست به انتشار اوراق بهادار دیجیتال زد و این دارایی‌های نوین را با صرف هزینه و زمان کمتر و سفارشی‌سازی بیشتر به سرمایه‌گذاران عرضه کرد. بنابراین، بر پایه بلاکچین می‌توان ابزارهای مالی را متناسب با نیازهای سرمایه‌گذاران طراحی کرد و از این طریق، دامنه بازار را برای فعالان گسترش داد و از هزینه‌ها و ریسک‌های احتمالی تحمیلی بر ناشران کاست. به بیان دیگر، این فناوری با تکیه بر دارایی‌ها و اوراق بهادار دیجیتال برنامه‌پذیر، می‌تواند دسترسی به سرمایه‌ها را برای ناشران، ساده‌تر، ارزان‌تر و سریع‌تر کند. به کمک بلاکچین، می‌توان اوراق بهادار را در مدتی بسیار کوتاه و حتی در چند دقیقه منتشر کرد و از اجرای خودکار حقوق و تعهدات الحاقی به آن اطمینان یافت. این ویژگی بلاکچین به ناشران و تسهیل‌گران اجازه می‌دهد تا سرعت صدور اوراق بهادار و اجرای فرایندهای تأمین مالی را شتاب بدهند.
ناشر چه کارآفرین باشد چه استارت‌آپ یا یک سازمان بزرگ، می‌تواند در فرایند سرمایه‌پذیری با چالش‌های بسیاری روبه‌رو شود. افزون‌براین، نهادها به‌طور فزاینده‌ای با مقررات سخت‌گیرانه، زمان ارزیابی طولانی، نوسانات نرخ بهره و ریسک نقدینگی در بازارهای سرمایه دست‌به‌گریبان هستند.
علاوه‌براین، شرکت‌های فعال در بازارهای نوظهور نیز برای ورود به تالار بورس باید از دالان ارزیابی‌های سخت‌گیرانه برای صدور، معامله، تسویه و پایاپای اوراق عبور کنند. بلاکچین در این میان می‌تواند مزیت‌های بسیاری برای بورس‌ها و بازارهای سرمایه به ارمغان بیاورد که به برخی از آنها اشاره می‌شود:
- از میان بردن ریسک از بین رفتن اطلاعات با برپایی زیرساخت‌های غیرمتمرکز
- ساده‌سازی امور بازار سرمایه با تسهیل فرایندها، کاهش هزینه‌ها و زمان‌های تسویه
- دیجیتالی‌سازی فرایندها و چرخه‌های کاری، کاهش ریسک‌های عملیاتی ناشی از کلاهبرداری، خطاهای انسانی و رفتار طرف مورد معامله
- دیجیتالی‌سازی یا توکن‌سازی دارایی‌ها و ابزارهای مالی با هدف تسهیل برنامه‌پذیری، مدیریت و معامله آنها. دارایی‌ها با تبدیل به توکن و برخورداری از قابلیت‌هایی همچون کسری‌سازی(تقسیم یک دارایی بزرگ به چندین دارایی کوچک) می‌توانند به بازارهای گسترده‌تری دسترسی پیدا کنند و این به نوبه خود به افزایش نقدینگی و کاهش هزینه سرمایه منجر می‌شود.
بلاکچین چگونه بر مدیریت دارایی تأثیر می‌گذارد؟
شرکت‌های فعال در حوزه سرمایه‌گذاری جسورانه (VC) و سهام‌داری خصوصی، صندوق‌های املاک و بازارهای ویژه‌ای که با تقاضای فزاینده برای بهبود مدیریت ریسک روبه‌رو هستند، به‌طور پیوسته در تلاشند تا ساختارهای تصمیم‌سازی پویاتری را به‌کار بگیرند و بتوانند از پس رسیدگی به مسائل پیچیده و چارچوب‌ها نظارتی در حال تغییر بر بیایند. بلاکچین در این بخش نیز می‌تواند به‌طور چشم‌گیری مدیریت دارایی را تسهیل کند. راه‌اندازی صندوق‌های سرمایه‌گذاری خودکار، تعامل یکپارچه ذینفعان با دارایی‌ها و خدمات دیجیتالی‌شده، دیجیتالی‌سازی پرتفوها و دارایی‌های موجود برای دسترسی به بازار، نقدینگی و کسری‌سازی بیشتر، امکان سفارشی‌سازی الزامات حریم خصوصی برای اطمینان از حفظ محرمانگی تراکنش‌ها، گنجاندن آرا، حقوق و تعهدات سهام‌داران در قالب کد در هسته دارایی‌های دیجیتال که خود منجر به غنی‌سازی تجربه کاربری و کاهش ریسک خطاهای انسانی می‌شود، برقراری و اجرای سازوکارهای تشویقی برای ترویج مشارکت و همچنین تنبیه فعالیت‌های مخرب، بهبود حکمرانی و شفافیت برای سرمایه‌گذاران و سهام‌داران، مدیریت کارآمد جدول سهام‌داران، مدیریت خودکار صندوق و ظهور آژانس‌های نقل‌وانتقال خودکار در مدیریت دارایی، از مزیت‌های بلاکچین در حوزه مدیریت دارایی است.
تاثیر بلاکچین بر پرداخت‌ها و ارسال حوالجات ارزی
امروزه انجام پرداخت‌ها و ارسال حوالجات ارزی، کار بسیار هزینه‌بر و زمان‌بری است و بازیگران میانی پرشمار این حوزه، هر یک برای خود کارمزدهای خودسرانه‌ای تراشیده‌اند و بر دوش کاربرها تحمیل کرده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد ارسال ۲۰۰ دلار ارز به یک کشور دیگر، به‌طور متوسط ۶.۹۴ درصد هزینه دارد و بین ۲ تا ۷ روز به‌طول می‌انجامد. این نشان می‌دهد که صنعت ارسال حوالجات ارزی، دست‌کم ۴۸ میلیارد دلار هزینه در قالب کارمزد روی دست مردم باقی می‌گذارد. بلاکچین در این میان می‌تواند فرایندهای پرداخت و ارسال حواله را ساده کند، زمان تسویه و هزینه‌های مرتبط با آن را به‌طور چشم‌گیری کاهش دهد.
این فناوری در بخش پرداخت‌ها و ارسال حوالجات ارزی مزیت‌های بسیاری دارد، از جمله امکان انجام پرداخت‌های خرد داخلی به‌صورت امن و سریع، امکان تسویه سریع و امن امور تسویه و پرداخت‌های کلان داخلی، پرداخت‌های برون‌مرزی سریع و امن، تسویه ناخالص بی‌درنگ میان بانک‌های مرکزی، بانک‌های تجاری و بانک‌های مستقل، دیجیتالی‌سازی داده‌ها و تاریخچه تراکنش‌های مربوط به قوانین مبارزه با پولشویی و شناخت مشتری، کاهش ریسک وقوع تقلب و احراز هویت بی‌درنگ، نظارت و حسابرسی خودکار و قابلیت پرداخت به شیوه‌های مختلف روی بلاکچین در قالب ارز توکن‌سازی‌شده، استیبل کوین و رمزارز.
تحول در بانکداری و وام‌دهی از مسیر بلاکچین
در حال حاضر صنعت بانکداری بر سیستم بانکداری متمرکز (Core Banking) استوار است. این سیستم متشکل از چندین عنصر اصلی از جمله سرویس‌های مربوط به تراکنش‌ها، وام‌ها و پرداخت‌ها است. بسیاری از این خدمات همچنان بر رویه‌های اجرایی سنتی متکی هستند. برای مثال، فرایند تأیید اطلاعات، اعتبارسنجی و در نهایت تخصیص وام مسکن، ممکن است بین ۳۰ تا ۶۰ روز به طول بینجامد.
در این میان، بلاکچین می‌تواند خدمات‌دهی در حوزه بانکی و تأمین اعتبار را تسهیل کند، ریسک ناشی از رفتار مشتری را کاهش دهد و فاصله زمانی طولانی تسویه و تخصیص وام را از میان بردارد.
مستندسازی تأییدشده و انجام خودکار فرایندهای KYC\AML، کاهش ریسک‌های عملیاتی و امکان تأیید بهنگام اسناد مالی، پیش‌بینی اعتبار و رتبه‌سنجی اعتبار که به‌طور آنی با فعالیت‌های کاربر و مجوزها در شبکه تطبیق داده می‌شود، ساختاردهی، پذیره‌نویسی و پرداخت خودکار وجوه از جمله پرداخت اصل و فرع سپرده‌ها، تسهیل وثیقه‌گذاری دارایی‌ها بخشی از خدماتی است که بلاکچین در اختیار سیستم‌های بانکی و وام‌دهی قرار می‌دهد. با دیجیتالی‌سازی می‌توان فرایندهای مدیریت، رهگیری و بررسی‌های قانونی دارایی‌ها را به‌طور بی‌درنگ و درلحظه انجام داد.
بلاکچین چگونه بر تأمین مالی امور تجاری تأثیر می‌گذارد؟
تأمین مالی امور تجاری بر زیرساخت‌ها، فرایندها و بودجه‌بندی‌هایی اشاره دارد که پشتیبان زنجیره‌های تأمین بین‌المللی هستند. چرخ‌های این صنعت هنوز روی فرایندهای کاغذی می‌چرخند که با آسیب‌های امنیتی بسیاری همراه است. در این حوزه، پردازش اعتبار اسنادی، صحت‌سنجی سندها و برقراری اعتماد میان ذینفعان ممکن است ۹۰ تا ۱۲۰ روز به طول بینجامد.
بلاکچین در این میان می‌تواند کل چرخه عمر تأمین مالی تجاری را با امنیت و بهره‌وری افزون‌تر، از چنبره کاغذبازی برهاند و دیچیتالی کند. این فناوری قادر است حکمرانی را در قلمرو تجاری شفاف‌تر کند، زمان پردازش را کاهش دهد و از ریسک‌های مرتبط با تقلب، خطای انسانی و سو‌ء‌رفتار طرف‌های مقابل بکاهد.
از جمله مزیت‌های بلاکچین برای تأمین مالی تجاری می‌توان به تولید اسناد دیجیتالی تأییدشده (مشتمل بر اعتبار اسنادی و بارنامه) و همچنین انجام فرایندهای KYC/AML به‌طور بی‌درنگ، دیجیتالی‌سازی دارایی‌ها برای دستیابی به زمان تسویه کمتر، ایجاد ساختارهای مالی کاراتر با برپایی شبکه‌های و فرایندهای دیجیتالی امن و ایجاد ابزارهای تأمین مالی منسجم در کل چرخه عمر امور تجاری و حذف روش‌های سنتی برای چانه‌زنی در مورد انتخاب ابزارهای مالی در مراحل مختلف اشاره کرد.
شفافیت در امور بیمه‌ای
دعاوی بیمه‌ای افراد در بخش‌هایی همچون اموال و سوانح، مستعد اعمال متقلبانه هستند و ارزیابی خسارت‌ها نیز این در بخش‌ها می‌تواند بسیار زمان‌بر و طاقت‌فرسا باشد. بلاکچین در این حوزه نیز قادر است با تأمین کارآمد و امن داده‌ها، پردازش مطالبات و پرداخت خسارت‌ها را تسهیل کند و مانع از اتلاف وقت بیمه‌شده و بیمه‌گزار شود.
مستندسازی تأییدشده و انجام خودکار فرایندهای احراز هویت بر بستر بلاکچین، ریسک تقلب را کاهش و ارزیابی خسارت را تسهیل می‌کند و دعاوی با استفاده از قراردادهای هوشمند، به صورت خودکار پردازش می‌شوند.
همچنین، قراردادهای پارامتری خودکار برای پرداخت خسارت در صورت بروز سوانح خاص، پرداخت خودکار حق بیمه، ایجاد بازارهای بیمه اتکایی مبتنی بر توکن برای تسهیل دادوستد بیمه‌نامه‌ها و حذف کارگزاری‌های سنتی و نظام‌های رابطه‌محور از دیگر کاربردهای بلاکچین در صنعت بیمه است.
تسهیل فرایند انطباق با چارچوب‌های قانونی
انطباق با مقررات بالادستی، در حوزه‌های تجاری و مالی اهمیت فزاینده‌ای پیدا کرده است. بسیاری از نهادهای مالی ملزم به پایبندی به قوانین نظارتی هستند و همواره می‌کوشند تا با آخرین چارچوب‌های مقرراتی هماهنگ باشند. با این‌حال، قوانین به‌سرعت در حال تغییر هستند و همگام بودن با این تغییرات برای شرکت‌ها چالش‌برانگیز است؛ به‌ویژه آنکه بسیاری از شرکت‌ها در حوزه‌های قضایی مختلف فعال هستند و ملزم به رعایت نظام‌های حقوقی متفاوت‌اند.
از طریق بلاکچین می‌توان ویژگی‌های قانونی و نظارتی را در قالب کد در دارایی‌های دیجیتال گنجاند. همچنین فرایندهای کارآمد با خودکارسازی تأیید داده‌ها و گزارش‌دهی می‌توانند نظارت بالادستی را تسهیل کنند، از فرسایش‌های عملیاتی بکاهند و خطاهای ناشی از حسابرسی دستی را از بین ببرند.
شرکت‌های زیادی در جهان و ایران بر استفاده از بلاکچین و فناوری‌های نوین در امور مالی تمرکز کرده‌اند و خدمات نوینی در این زمینه ارائه کرده‌اند. نوبیتکـس یکی از شرکت‌های ایرانی پیشرو در این زمینه بوده که به مسیری برای ارائه خدمات فراتر از تبادلات رمزارز حرکت کرده و می‌تواند راهگشـای اسـتفاده از کاربردهـای متنـوع بلاکچیـن در ایـران باشـد.
