به نقل از تابناک صدور حکم حبس برای اشکان میرآرمندهی، مدیرعامل پلتفرم دیوار، موجی از نگرانی را در فضای مشاغل اینترنتی برانگیخت. حکمی که صدور آن واکنش منتقدانه طیف‌های مختلف جامعه را به همراه داشت. فارغ از آنچه که در این روزها بر سر پلتفرم دیوار و مدیرعامل این مجموعه آمده است، دوباره بحث نظارت دیوار و پلتفرمهای مشابه، سوژه داغ بسیاری از محافل شده است؛ سوژه‌ای که قرار است امروز در این گزارش به آن بپردازیم. آیا دیوار واقعا روی انتشار آگهی‌های خود نظارت دارد؟ برای آنکه پاسخ این سوال را بدانیم، به سراغ تیم نظارت پلتفرم دیوار و اطلاعاتی که این پلتفرم در گزارش سال خود برای نظارت بر آگهی‌هایش منتشر کرده است، رفته‌ایم.
پیش‌نمایش‌های دردسرساز
بسیاری از ما برای یک بار هم که شده آگهی‌های عجیب و غریب که در دیوار منتشر شده را در شبکه‌های اجتماعی دیده‌ایم. آگهی‌هایی که نظر همه ما را به خود جلب کرده و بعد هم این سوال را در ذهنمان به وجود آورده کرده که آیا واقعا چنین آگهی‌ای منتشر شده و اگر شده، آیا نظارتی روی دیوار وجود ندارد که مانع از انتشار چنین آگهی‌هایی شود؟ جالب است بدانیم که بسیاری از این آگهی‌ها ساختگی هستند و انتشار دهنده این آگهی‌های برای آنکه بتوانند نظرات مخاطبان را در شبکه‌های اجتماعی به خود جلب کنند در مرحله پیش‌نمایش باقی می‌مانند و اصلا به مرحله انتشار نمی‌رسند. اگر در همین لحظه بخواهید آگهی‌ای با محتوای مغایر با آنچه که در قوانین انتشار آگهی دیوار مانند نقض حریم شخصی افراد، فروش سلاح گرم و سرد، مواد مخدر،مشروبات الکلی و… منتشر کنید، دیوار این اجازه را به شما نخواهد داد و بنابراین آگهی شما هیچوقت به مرحله انتشار نخواهد رسید. با این حال باید بدانیم که در پلتفرمی با ۴۴ میلیون کاربر که معادل بیش از نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند، مسئولیت رفتار کاربران، آن هم در خارج از پلتفرم، طبیعتا به عهده مدیران آن پلتفرم نیست.
دیوار برای کاربران خود چه می‌کند؟
دیوار با استفاده از امکان ریپورت‌کردن آگهی، به کاربران این امکان را داده است تا آگهی‌گذارانی که با انتشار آگهی تقلبی درصدد کلاهبرداری از کاربران دیگر برآمده‌اند را به این پلتفرم گزارش کنند. دیوار در پاسخ به خبرنگار ما می‌گوید: «در یک سال گذشته بیش از سه میلیون آگهی توسط کاربران دیگر گزارش شده و حدود ۱۸۳ هزار کاربر طبق بررسی‌های دیوار به دلیل گزارش کاربران مسدود شده‌اند.» دیوار همچنین می‌گوید: «از آغاز امسال بیش از ۱۹۵میلیون آگهی را بررسی کرده است که از این تعداد بررسی، ۴۷ میلیون آگهی به دلیل رعایت نکردن قانون کشور و موازین قانونی دیوار، از مرحله پیش‌نمایش فراتر نرفته و هرگز روی دیوار منتشر نشده‌اند.» همچنین بر اساس آماری که پلتفرم دیوار از عملکرد خود در سال ۱۳۹۹ منتشر کرده، از حدود ۲۶۰ میلیون بررسی انجام شده (مربوط به آگهی‌های ثبت‌شده یا ویرایش‌شده) در سال گذشته، ۵۶ میلیون بررسی به رد منجر شده است؛ یعنی چیزی حدود ۲۰ درصد از کل بررسی‌های انجام‌شده.
به گفته دیوار، ناظران این پلتفرم، بررسی گزارش‌های کاربران موضوع کلاهبرداری را به دلیل پیچیدگی‌هایی که دارد، در حدود ۶ ساعت انجام می‌دهد.
دیوار همچنین به موضوع احراز هویت نیز توجه داشته است. هم‌اکنون کاربران بعضی از دسته‌ها در دیوار برای انتشار آگهی نیاز به احراز هویت دارند و دیوار در حال توسعه زیرساخت‌های خود برای احراز هویت تمام کاربران آگهی‌گذار است.
پیشگیری بهتر از پیگیری است
دیوار همچنین از اول سال جاری، بصورت روزانه حدود ۷۰۰ حساب کاربری را به دلیل انتشار آگهی‌های دروغین که با هدف کلاهبرداری، مزاحمت و اسپم منتشر شده است، با استفاده از هوش مصنوعی و تحلیل رفتار کاربران شناسایی و مسدود کرده است. این پلتفرم همچنین با مسدود کردن آی‌پی‌های کاربران مشکوک به کرال [استفاده از ربات برای استخراج شماره تلفن کاربران دیوار] کوشیده است به صورت کنشگرانه، از اقدام به فیشینگ توسط کلاهبرداران جلوگیری کند.
تغییر سرشماره‌ی دیوار در ارسال پیامک به کاربران خود با عنوان Divar یکی دیگر از اقدامات این پلتفرم در جلوگیری از موضوع فیشینگ بوده است. دیوار پیش از این اعلام کرده بود هر پیامک دیگری که از سرشماره‌های دیگر و با ذکر نام دیوار به کاربران ارسال می‌شود، کلاهبرداری است.
روند نظارت بر کاربران در پلتفرم‌ها
همه پلتفرمهای کاربرمحور عموما برای انتشار محتوای خود قوانینی دارند؛ دیجی‌کالا، اسنپ، آپارات و دیوار، قوانینی برای خود تعریف کرده‌اند. حالا که موضوع پلتفرم دیوار داغ است، اگر این پلتفرم را به عنوان یک نمونه از پلتفرمهای ایرانی در نظر بگیریم، قطعا قوانینی که امروز برای انتشار آگهی در دیوار وجود دارد، قابل مقایسه با قوانین ۶ سال پیش این پلتفرم نیست. معمولا چنین پلتفرم‌هایی در مرور زمان و با کسب تجربه، قوانین خود را به روز می‌کنند و هر روز قواعد سخت‌تری نسبت به گذشته خود اعمال می‌کنند. شاید اگر چنین استدلالی را در قضاوت خود به کار ببریم، هیچوقت مدیران این پلتفرم‌ها را برای خطای کاربرانشان محکوم نخواهیم کرد. با این حال در تمام پلتفرمهای رسمی کاربر محور، مانند دیوار و آپارت، مسئولیت محتوایی که محتوای مجرمانه ندارند اما در لایه‌های زیرین از حدود و ثغور قانونی تعدی می‌کند، به عهده پلتفرم نیست. به عنوان مثال، اگر قصد انتشار آگهی در دیوار را داشته باشید و سری به بخش ثبت آگهی‌های این پلتفرم بزنید، با انبوهی از قاعده و قانون روبرو خواهید شد. قوانینی که مانع از انتشار آگهی‌های خلاف قانون هستند.
این پلتفرم علاوه بر آنکه لیستی از کلمات غیرمجاز و ممنوعه را تهیه کرده است، برای مخاطبان هم امکان گزارش آگهی‌های مشکوک را فراهم کرده است. به طور مثال شما هیچوقت موفق به انتشار آگهی‌ای با عنوان قرص برنج یا اسلحه‌های سرد و گرم نخواهید شد، زیرا این واژه‌ها، واژه‌های ممنوعه دیوار هستند. علاوه بر این اگر برای کاربر در چت دیوار مزاحمتی پیش آید، می‌تواند این مزاحمت را به دیوار گزارش دهد. ناظران این پلتفرم هم با بررسی این مشکل، اقدام به حذف و مسدود کردن شماره کاربر متخلف می‌کنند. شایان ذکر است بر اساس گزارش سال ۱۳۹۹ دیوار، در سال گذشته ۲۶۶ هزار کاربر به دلیل تخلف توسط دیوار مسدود یا تعلیق شدند.
دیوار چگونه بر فرآیندهای خود نظارت می‌کند؟
اما دیوار این نظارت را چگونه انجام می‌دهد؟ بر اساس گزارش سال ۱۳۹۹ دیوار، ۳۸ درصد از بررسی‌های منجر به تأیید یا رد توسط هوش مصنوعی یا همان ربات‌ها انجام شده است . علاوه بر هوش مصنوعی، ۲۵۶ نفر در دیوار اعضای تیم بررسی آگهی را تشکیل می‌دهند و وظیفه بررسی دقیق آگهی‌های مشکوک را دارند. بر اساس اطلاعاتی که تیم نظارت دیوار به خبرنگار ما داده است، سهم ربات ها در ۸ ماه نخست امسال در بررسی آگهی هایی که به تایید یا رد آگهی ها منجر شده ۴۱ درصد است و این رقم در مقایسه با آمار گزارش سال ۱۳۹۹ دیوار رشد ۳ درصدی داشته است. با این وجود باز هم امکان خطا در انتشار آگهی وجود دارد، معمولا بسیاری از کاربران خاطی با کدهای مخصوص و جابجا کردن یک واژه به انتشار آگهی خود می‌پردازند. موضوعی که خود دیوار هم در گزارش سال ۱۳۹۹ به آن اشاره کرده است. در بخشی از این گزارش آمده است که در بررسی‌های اولیه امکان بروز ۲درصد خطا وجود دارد. «دیوار» در پاسخ به این سوال که این پلتفرم تاکنون چه اقداماتی برای کاهش درصد این خطا انجام داده است، می‌گوید: «ناظران دیوار بعد از انتشار آگهی ها، باز هم به بررسی آگهی ها می پردازند. به همین منظور در هشت ماه نخست سال حدود ۶۴۴ هزار آگهی پس از انتشار بررسی شده است که از این تعداد حدود ۹۴ هزار آگهی حذف شده‌اند.» همچنین این پلتفرم با کمک گرفتن از فعالان حوزه زنان و محیط زیست در سال گذشته توانسته است بسیاری از مشکلات مربوط به این دو حوزه که از چالش‌های مهم دیوار بود را مرتفع کند. با این حال ناظران این پلتفرم با افزایش دایره واژگان ممنوعه و رعایت قوانین موجود در جامعه و در عین حال با حفظ حریم شخصی کاربران خود، هر روز در صدد کاهش این خطاها هستند.
و اما…
با بررسی تمام این موارد شاید صدور چنین حکمی برای مدیر پلتفرمی که در دوره کرونا توانسته موجب رونق بسیاری از کسب و کارها بشود، به دور از انصاف باشد. خلاءهای قانونی در حوزه‌های نظارتی بر پلتفرم‌ها باعث بروز چنین ناهماهنگی‌هایی میان نهادهای نظارتی و قضایی با پلتفرم‌ها می‌شود. بی‌شک پلتفرم‌ها به عنوان مهم‌ترین بازوهای عملیاتی کسب‌وکارهای نوین موظف به رعایت اصول قانونی هستند اما احصای قانون و روشن شدن مصادیق مجرمانه می‌تواند از بروز این ناهماهنگی‌ها جلوگیری کند. ناهماهنگی‌هایی که می‌تواند رمق و نفس پلتفرم‌ها را برای ارائه خدمات بیشتر به کاربران، به مردم کشورمان، بگیرد و آن‌ها را در توسعه کسب‌وکارها زمینگیر کند.
