در نخستین روز نمایشگاه اینوتکس ۲۰۲۴ پنلی با عنوان «نقش زیرساخت‌های نوآوری در راه‌اندازی کسب‌وکارهای دانش‌بنیان و مراکز هم‌آفرینی» برگزار شد.
سیزدهمین دوره نمایشگاه اینوتکس از تاریخ هجدهم اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ در پارک فناوری پردیس آغاز به کار کرد. در نخستین روز از این نمایشگاه چهار روزه که توسط معاونت علمی برگزار می‌شود، پنلی با موضوع نقش زیرساخت‌های نوآوری در اکوسیستم استارتاپی کشور برگزار شد و «محمدحسین سجادی نیری» مدیرعامل شرکت تکنوتجارت، «فرزین فردیس» مدیرعامل شرکت سرآوا، «مجید دهبیدی‌پور» مشاور نوآوری ریاست دانشگاه صنعتی شریف، «زهرا محمدهاشمی» معاون دفتر توسعه زیرساخت‌های زیست‌بوم نوآوری معاونت علمی و «سهیل عباسی» معاون نوآوری کارخانه نوآوری هم‌آوا به عنوان گرداننده‌ی پنل حضور داشتند.
در ابتدای این پنل زهرا محمدهاشمی بیان کرد توسعه نوآوری یک تجربه ۱۰ ساله در معاونت علمی دارد. او تصریح کرد: «طی این سال‌ها بلوغی در معاونت شکل گرفت که مراکز نوآوری در جوار مراکز صنعتی شکل بگیرند. سپس کارخانه‌های نوآوری بحث‌اش مطرح شد و با حمایت معاونت علمی مراکز نوآوری هم شکل گرفت. سال گذشته با ۱۰ – ۱۲ عنوان مختلف مرکز نوآوری و خلاق مواجه شدیم و دغدعه اصلی ما صنعتی‌سازی محصولات نوآوری بود.» به گفته هاشمی، چرخه شکل‌گیری از ایده تا محصول سال گذشته تکمیل شد.
سهیل عباسی، گرداننده‌ی این پنل با اشاره به تعدد مراکز نوآوری و استارتاپی در کشور و تشبیه معروف «هر ایرانی یک شتابدهنده» اظهار کرد: «در دولت پیشین شاید رویکرد عدالت دسترسی همه افراد بوده که با تعدد مراکز کارآفرینی در سراسر کشور روبرو شدیم. ولی به‌نظرم در دولت فعلی رویکرد تمرکز این مراکز در دستور کار است.»
زیرساخت به خودی خود مهم نیست
فرزین فردیس، مدیرعامل سرآوا با اشاره به نقش زیرساخت‌های نوآوری در کشور و مقایسه آن با فضای بیرون از ایران گفت: «سال گذشته برای شرکت در یک کنفرانس نوآوری به شهر برلین آلمان رفتم. توقع داشتم همه‌ی جزییات مراسم خیلی پیشرفته باشد و برفرض شاهد حضور ربات‌ها باشم. اما سادگی رویداد برایم جالب توجه بود. مراسم در یک منطقه خارجِ شهر و ساده برگزار شد. من مقایسه می‌کردم با کارخانه نوآوری آزادی که چقدر برایش زحمت کشیده شده و جالب است.»
فردیس با مرور آنچه شرکت‌های نوآور در کشورهای پیشرفته انجام می‌دهند، بیان کرد: «دومین مشاهده‌ام از برلین این بود که شرکت‌های خودروساز، شوروم [سالن نمایش] فناوری در شهر برپا کرده بودند؛ برای مثال شرکت‌های فولکس واگن و پورشه. بنگاه‌های بزرگ دیگری هم در دلِ شهر درهای‌شان به روی مردم عادی باز بود تا از نزدیک با فناوری‌های آنها آشنا شوند. برای مثال در کانادا مردم عادی می‌توانند از وسط برخی دانشگاه‌ها عبور کنند و به نقاط مختلف آن دسترسی دارند. نتیجه این می‌شود که زیرساخت را در اختیار مردم زیادی قرار می‌دهیم. با این کار کمک می‌کنیم پای آدم‌های زیادی به آن مرکز و محیط نوآوری باز شود. به نظرم زیرساخت به خودی خود مهم نیست، اینکه چند هزار نفر به آن مرکز مراجعه می‌کنند و امیدوار می‌شوند اصل ماجراست.»
فردیس ادامه داد رویکرد جدید معاونت علمی را خیلی می‌پسندم که روی شبکه‌سازی کار کنیم. او گفت: «من دست دوستان قبلی و فعلی معاونت را می‌بوسم. در کشوری که می‌شود از رانت و فضای غیر مولد بهره برد، اینکه کسی پای توسعه فناوری است، باید به او آفرین گفت.»
رشد نوآوری در گروی افزایش کافی‌شاپ‌ها!
مجید دهبیدی‌پور صحبت‌های خود را با این جمله آغاز کرد: «نیاز، مادرِ نوآوری است.» او تصریح کرد: «تا جایی نیاز وجود نداشته باشد، نباید زیرساخت ایجاد کنیم. فرم از فانکشن تبعیت می‌کند و محتوا و زیرساخت باید با هم تناسب داشته باشند. اسامی مراکز نوآوری ما بسیار زیاد و گیج‌کننده شده. آیا برای وجودِ همه‌ی آنها نیاز واقعی وجود داشته است؟» او به کنفرانسی که چندین سال پیش در کشور استرالیا در آن شرکت کرده و تنها یادگارش از مراسم اشاره کرد و گفت: «یکی از مهمانان که سنِ بالایی داشت روی سن آمد و گفت من نمی‌دانم چه بگویم که به درد شما حضار بخورد. اما وقتی به کشورهای‌تان بازگشتید، بروید و تعداد تی‌روم [اتاق‌های سرو چای] و کافی‌شاپ‌های‌تان را افزایش بدهید. فضای نوآوری فقط از دلِ مراکز و آزمایشگاه‌ها زاده نمی‌شود؛ فضای شبکه‌سازی را گسترش دهید!»
محمدحسین سجادی نیری، مدیرعامل تکنوتجارت ضمن بیان اینکه هم‌اکنون ۹ هزار و خرده‌ای شرکت دانش‌بنیان در کشور داریم، بیان کرد: «مسیر ۱۲ ساله‌ی معاونت علمی بیانگر این است یک زمانی این تخیل وجود داشت که فقط یک کارآفرین که از خارج کشور به ایران بازگردد می‌تواند اینجا جذب سرمایه کند؛ اما الان پارک پردیس چقدر با اتکا به توانِ داخلی گسترش پیدا کرده است. الان به نظرم در فصل کارا کردن این نهادها هستیم. در حال حاضر فقط یک‌صد و خرده‌ای شتابدهنده داریم.»
مجید دهبیدی‌پور، مشاور نوآوری رییس دانشگاه صنعتی شریف در بخش دیگری از این پنل اظهار کرد: «دانشگاه صنعتی شریف نیامد از ابتدا پارک فناوری تاسیس کند. اول یک مرکز کارآفرینی راه انداخت و بچه‌های دانشگاه تیم شدند و بعد همان افراد گفتند شرکت می‌خواهیم. سپس مرکز رشد راه انداختند و بعد دانشگاه صندوق ایجاد کرد و در نهایت پارک فناوری شکل گرفت.» او با اشاره به اینکه در دانشگاه شریف از سمتِ نیاز، زیرساخت ایجاد شد، تصریح کرد: «در این اوضاع بی‌پولی کشور بهتر است روی محتوای کیفی مراکز نوآوری تمرکز کنیم. به نظرم مدیریت این زیرساخت‌ها هم مهم است که به دست افراد مرتبط باشد.»
فرزین فردیس مدیرعامل شرکت سرآوا و عضو هیات رییسه اتاق بازرگانی تهران در ادامه این پنل بیان کرد: «دکتر سروش قاضی‌نوری از مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور با همکاری خانم رجب‌زاده یک پروژه‌ای را انجام دادند به نام “سرزندگی اکوسیستم”. در آن گزارش ارتباطِ آدم‌ها با یکدیگر برایم جالب بود. این موضوع در اکوسیستم کم است، اما باید خیلی بیشتر شود. در اتاق بازرگانی تهران داریم به این موضوع فکر می‌کنیم که چگونه می‌شود نسل زِد را وارد فضایی کرد که وزن و حضور افراد میانسال در آن بیشتر است. به این منظور یک طبقه ساختمان اتاق بازرگانی تهران در خیابان مطهری را ایجاد کرده‌ایم تا جوان‌ها بیایند و با اتاق آشنا شوند و افراد اتاق نیز با جو و طرز تفکر افراد نوآور از نزدیک آشنا شوند.»
فردیس با اشاره به پویایی و فضای نشاط‌آور مراکز نوآوری و استارتاپی، ادامه داد: «به خاطر دارم که فروردین ۱۴۰۰ با آقای مسعود خوانساری، رییس سابق اتاق تهران به کارخانه نوآوری آزادی رفتیم. قرار بود یک ساعت آنجا باشیم، اما چهار ساعت در کارخانه ماندیم. آن موقع من عضو هیات مدیره هم‌آوا نبودم. آن روز آقای خوانساری گفت بیست روز استراحت در جزیره کیش به اندازه‌ی این چند ساعت بازدید از کارخانه خستگی من را در نمی‌کرد. جوان‌هایی که آنجا هستند، ارزشمندند. باید پای آدم‌های این چنینی را به این مراکز باز کنیم.»
مدیرعامل تکنوتجارت با اشاره به اینکه حرف‌ها و ادعاهای نمایشی زیادی در کشور مطرح می‌شود، بیان کرد: «به نظرم مساله موضوعِ شاخص است. اگر شاخص بگذاریم، می‌توانیم پس از گذشت زمانی، کیفیت خروجی‌ها را بسنجیم و موفق شویم. اگر شاخص محور جلو برویم، می‌توانیم پاسخ نیازها را بدهیم.»
فردیس نیز در این خصوص تصریح کرد: «مساله ما ندانستن نیست. همه‌ی ما می‌دانیم که نوآوری نمایشی منابع کشور را هدر می‌دهد. ارز چند نرخی و رانت بد است. اما عمل نمی‌کنیم. باید به مرحله عمل برویم و شاخص‌ها را تکمیل کنیم.»
