مسعود شاهمرادی، همبنیانگذار و مدیرعامل «خانومی»، در پنل تخصصی «آینده اقتصاد دیجیتال؛ فرصتها و چالشها» در رویداد روز ملی تجارت الکترونیک و اقتصاد دیجیتال، با تأکید بر فاصله میان درک حاکمیت از اقتصاد دیجیتال و ظرفیت واقعی آن گفت: «اگر عدالت اجتماعی هدف حاکمیت است، هیچ ابزاری مؤثرتر از تجارت الکترونیک برای تحقق آن وجود ندارد.»
او در این نشست، که با حضور مدیران پلتفرمهای بزرگ کشور برگزار شد، با انتقاد از رویکرد سختگیرانه در سیاستگذاری این حوزه تاکید کرد:« قوانینی که در بازار سنتی اجرا نشدهاند، در تجارت الکترونیک با سختگیری صددرصدی مطالبه میشوند.»
دسترسی به سرمایه؛ گره کور رشد در اقتصاد دیجیتال
شاهمرادی سخنانش را با توصیف فضای پرریسک کسبوکارهای دیجیتال آغاز کرد: «فضای کسبوکار در کشور، بهویژه در حوزه اقتصاد دیجیتال، ذاتاً پرریسک است؛ اما مشکل اینجاست که ما در محیطی فعالیت میکنیم که خودش ریسک مضاعف دارد. وقتی ریسک ذاتی اقتصاد دیجیتال با ریسک محیطی ضرب میشود، سطح خطر در ایران چند برابر میانگین جهانی است.»
او در ادامه به ضعف دسترسی فعالان اقتصاد دیجیتال به منابع مالی پرداخت و گفت: «اگر قرار است این حوزه رشد کند، باید دسترسی به منابع سرمایهای فراهم شود. بانکها هنوز داراییهای نامشهود را به رسمیت نمیشناسند و ضمانتنامه مبتنی بر نوآوری را قبول ندارند. در چنین شرایطی، هرچقدر هم بخش خصوصی فعال باشد، مسیر رشد در عمل بسته است.»
به گفته او، بسیاری از استارتاپها در ایران با کمبود سرمایه توسعه مواجهاند، نه به خاطر نبود ایده یا بازار، بلکه به دلیل سازوکارهای ناکارآمد مالی: «وقتی آییننامهها در سطح وزارتخانهها نوشته میشود اما در اجرا بانکها آن را قبول نمیکنند، نتیجه فقط فرسایش نیروی انسانی و از بین رفتن انگیزه است. در نهایت بخش خصوصی خسته میشود و این خستگی به کل اکوسیستم سرایت میکند.»
عدالت اجتماعی از مسیر شفافیت میگذرد
شاهمرادی در این پنل نگاهی کلانتر به رابطه میان حاکمیت و تجارت الکترونیک داشت: «یک حاکم خوب عدالت اجتماعی را بیش از هر چیز دوست دارد. اما اگر دغدغه عدالت اجتماعی واقعی است، هیچ ابزاری بهتر از تجارت الکترونیک برای تحقق آن وجود ندارد. چون این حوزه بیشترین شفافیت و گستردهترین دسترسی را فراهم میکند.»
او افزود: «با این حال، ما وقتی به تجارت الکترونیک میرسیم، ناگهان ایدهآلگرا میشویم. هر قانونی که در فضای سنتی کشور نتوانستهایم درست اجرا کنیم، میخواهیم صددرصد در تجارت الکترونیک اجرا شود.»
به باور او، چنین رویکردی باعث شده حاکمیت به جای آنکه تجارت الکترونیک را ابزار عدالت بداند، آن را میدان آزمون قانونمداری قرار دهد: «وقتی در سایر حوزهها قانون به درستی اجرا نمیشود، چرا باید انتظار داشته باشیم در تجارت الکترونیک همهچیز کامل و بینقص پیش برود؟ این نگاه باعث شده بهجای استفاده از ظرفیتهای تجارت الکترونیک برای عدالت اجتماعی، از آن بهعنوان محل فشار و سختگیری استفاده کنیم.»
مقایسه با چین؛ دو نگاه به یک ابزار
شاهمرادی در ادامه به مقایسهای روشن میان ایران و چین پرداخت: «در چین بیش از ۵۰ درصد خردهفروشیها آنلاین است؛ در ایران این عدد به کمتر از ۱۰ درصد میرسد. دولت چین با وجود دغدغههای مشابه با ایران، تجارت الکترونیک را ابزار عدالت، شفافیت و توسعه اقتصادی میداند. اما در ایران، برخورد کاملاً متفاوت است؛ قوانین سختگیرانهتر میشوند و بهجای تسهیل، بازدارندگی ایجاد میشود.»
او تأکید کرد که توسعه تجارت الکترونیک میتواند دقیقترین دادهها را درباره گردش کالا، تقاضا، و رفتار مصرفی در اختیار دولت بگذارد؛ همان چیزی که هر نظام حاکم به آن نیاز دارد: «اگر شفافیت میخواهیم، باید از پلتفرمها حمایت کنیم نه اینکه با آنها به شکل متهم برخورد کنیم. پلتفرمها بازوی نظارتی نیستند، اما میتوانند قویترین ابزار برای سیاستگذاری دقیق و عدالتمحور باشند.»
امید؛ سرمایهای که نباید از بین برود
در بخش پایانی پنل، شاهمرادی از زاویهای انسانی به مسئولیت فعالان این حوزه پرداخت. او گفت: «همانطور که ما در یک فضای پرریسک اقتصادی زندگی میکنیم، مخاطبان ما هم در شرایطی از ریسک روانی و اقتصادی به سر میبرند. شاید مهمترین وظیفهی ما این باشد که امید را زنده نگه داریم. تا زمانی که بتوانیم برای مخاطب ارزش خلق کنیم، امید زنده میماند.»
مدیرعامل خانومی تاکید کرد:«در این سالها هر سختیای که تحمل کردیم، به خاطر وجود همین امید بود؛ امید به رشد، به تغییر، به ساختن چیزی بهتر. اگر این امید از بین برود، چرخه ارزشآفرینی هم متوقف میشود. باید کاری کنیم که نسل بعدی، همان نیروی پرانرژی و مستعدی که قرار است مسیر را ادامه دهد، همچنان به آینده باور داشته باشد.»
شاهمرادی در پایان با تکیه بر تجربهٔ عملی پلتفرم خانومی، بر این نکته تاکید کرد که «تجارت الکترونیک دشمن قانون نیست؛ بلکه مسیر تحقق عدالت در دنیایی است که شفافیت، سرمایه اصلی آن است.»