برای «هایدی رابرتز»، جستوجوی کار در هفتههای اخیر تبدیل به یک شغل تماموقت شده است. او که اکتبر گذشته از یک شرکت مالی اخراج شد، میگوید: «هر روز از ساعت ۸ صبح تا ۵ عصر درخواست کار میفرستم. برای حدود ۶۰ شغل اقدام کردهام اما فقط هفت تماس دریافت کردم.»
داستان هایدی در سال ۲۰۲۵ یک داستان تکراری است. طبق گزارش موسسه Challenger, Gray & Christmas، امسال بیش از ۱.۱ میلیون آمریکایی شغل خود را از دست دادهاند که بیشترین میزان از زمان همهگیری کرونا در سال ۲۰۲۰ است. این موج اخراج، صنایع متعددی از جمله فناوری، خردهفروشی و انبارداری را در بر گرفته و حتی دولت فدرال نیز بیشترین کاهش نیرو را ثبت کرده است.
چرا شرکتها همزمان نیروهایشان را تعدیل میکنند؟
«اندرو چلنجر»، معاون ارشد این موسسه تحقیقاتی میگوید: «این ارقام را معمولا خارج از دورههای رکود اقتصادی نمیبینیم.» او سه دلیل عمده را برای این وضعیت برمیشمرد: استخدامهای بیرویه در سالهای ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳، فشارهای اقتصادی و افزایش قیمتها، و در نهایت ورود هوش مصنوعی.
هوش مصنوعی: واقعیت یا بهانه؟
نکته قابل تأمل اینجاست که بسیاری از شرکتها با وجود سوددهی بالا، دست به اخراج میزنند. «آنی لوری» (Annie Lowrey)، نویسنده نشریه آتلانتیک معتقد است این اخراجها نه به دلیل ورشکستگی، بلکه به دلیل «عدم قطعیت» درباره آینده اقتصاد رخ میدهد.
در این میان، نقش هوش مصنوعی بسیار پررنگ جلوه داده میشود. یک مطالعه اخیر از MIT نشان میدهد که هوش مصنوعی پتانسیل جایگزینی ۱۲ درصد از بازار کار را دارد. اما «جیسون لورانت» (Jason Leverant)، رییس شرکت ملی کاریابی AtWork، زاویه دیگری را روشن میکند.
لورانت میگوید: «وقتی یک شرکت سهامی عام اعلام میکند که به خاطر استفاده از هوش مصنوعی هزینهها را کاهش میدهد و نیروها را تعدیل میکند، بازار واکنش مثبت نشان میدهد.» در واقع، هوش مصنوعی اگرچه مورد توجه است، اما در لیست دلایل واقعی اخراج، پس از شرایط کلی اقتصاد و تجدید ساختار، در رتبه ششم قرار دارد.
اخراج کارکنان؛ شکست در مدل کسبوکار
در سمت دیگر ماجرا، منتقدان جدی این رویکرد قرار دارند. «باب چپمن» (Bob Chapman)، که بیش از ۵۰ سال هدایت شرکت تولیدی «بری-ویمیلر» (Barry-Wehmiller) را بر عهده داشته، معتقد است اخراج نیروها نشانه شکست مدیریت است.
چپمن با انتقاد از واژههایی مثل «کوچکسازی» یا «متناسبسازی» میگوید: «اگر مدل کسبوکار شما شکست بخورد یا نتوانید تغییرات بازار را پیشبینی کنید و به سراغ اخراج بروید، یعنی مدیریت شما شکست خورده است. ما با این کار زندگی مردم را نابود میکنیم.»
پایان خوش با طعم واقعیت
در حالی که «جروم پاول» (Jerome Powell)، رییس فدرال رزرو، به دلیل سرد شدن بازار کار نرخ بهره را کاهش داده است، هایدی رابرتز خبر خوشی دریافت کرد. او از ۵ ژانویه کار جدیدش را شروع میکند. اگرچه حقوق او کمتر از شغل قبلی است، اما او میگوید در این شرایط، داشتن شغل مثل یک هدیه است.